พระบรมธาตุแสนไห…เวียงแหงหรือเมืองหาง
พระบรมธาตุแสนไห อีกหนึ่งสถานที่ท่องเที่ยว ที่ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ของ วัดพระธาตุแสนไห ณ บ้านมหาธาตุ ตำบลแสนไห อำเภอเวียงแหง จังหวัดเชียงใหม่ โดยอยู่ห่างจากบ้าน เมืองงายเข้าไป 56 กิโลเมตร ประวัติพระบรมธาตุแสนไห ตามตำนานว่า ในสมัยพุทธกาลพระพุทธเจ้าเสด็จพร้อมพระ
อานนท์ เพื่อทรงจาริกและโปรดสรรพสัตว์ มายังเมืองสุวรรณภูมิ ครั้งเมื่อเสด็จมาถึงนั้นชาวกระเหรี่ยงพื้นบ้านได้นำแตงโมมาถวายพระพุทธเจ้า ขณะเสวยแตงโม พระทนต์(เขี้ยว) ได้กะเทาะ (แหง) ออกมา พระองค์จึงมอบให้พระอานนท์นำไปมอบให้แก่กระเหรี่ยงผู้นำแตงโมมาถวาย เพื่อก่อเป็นสถูปและบรรจุไว้บนยอดเขา ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานพระธาตุสืบเนื่องมาถึงปัจจุบัน จากนั้นเมื่อ พระเจตบุตร ผู้เป็นเจ้าเมืองได้ทรงทราบความจึงได้ไปนมัสการพระธาตุด้วยความศรัทธาแล้วประกาศให้ชาวเมืองร่วมกันก่อสร้างพระธาตุขึ้น เมืองนี้ต่อมาจึงได้ชื่อว่าเมืองแหง
กาลต่อมาพระบรมธาตุได้ทรุดโทรมลง มีการบูรณะกันหลายครั้ง จนเมื่อครั้ง พ.ศ.2148
สมเด็จพระนเรศวรมหาราชเสด็จยกกองทัพไปตีกรุงอังวะ โดยกองทัพของพระองค์ได้ผ่านมาทางเมืองแหง ทรงพัก ณ เชิงเขาหน้าวัดพระบรมธาตุ เจ้าเมืองแหงได้กราบทูลให้ทรงทราบประวัติของพระบรมธาตุ แล้วเชิญเสด็จขึ้นสักการะพระบรมธาตุ พระองค์ทรงทอดพระเนตรเห็นองค์พระบรมธาตุมีสภาพทรุดโทรด จึงโปรดให้ทหารบางส่วนอยู่ทำการบูรณะองค์พระบรมธาตุร่วมกับชาวเมืองแหง
เมื่อสมเด็จพระนเรศวรได้เสด็จยกกองทัพต่อไปแล้วทรงประชวรจนเสด็จสวรรคตที่เมืองหาง
สมเด็จพระเอกาทศรถได้สั่งให้เลิกทัพ อัญเชิญพระบรมศพกลับมาทางเมืองแหง เจ้าเมืองแหงได้กราบทูลเรื่องที่พระนเรศวรเคยมีรับสั่งให้บูรณะองค์พระบรมธาตุให้ทรงทราบ จึงทรงให้เร่งบูรณะพระบรมธาตุ พร้อมทั้งได้พระราชทานเครื่องประดับและทรัพย์สินต่างๆโดยบรรจุลงในไหจำนวนมาก แล้วทรงเสด็จไปทรงประกอบพิธีบรรจุไหลงในฐานพระบรมธาตุที่อยู่ระหว่างการบูรณะ เพื่อถวายเป็นพระราชกุศลแด่สมเด็จพระนเรศวรมหาราช จากนั้นมา ชาวบ้านจึงพากันเปลี่ยนไปเรียกว่า “พระบรมธาตุแสนไห”
พระบรมธาตุแสนไหเป็นศิลปะแบบไทใหญ่ มีฐานแปดเหลี่ยม สร้างตามหลักทักษาโดยเอา
ศูนย์กลางเจดีย์เป็นพระเกตุเมือง รอบเจดีย์ทั้ง 8 ทิศ มีพระพุทธรูปประดิษฐานตามทิศของทักษา นอกจากนี้ พระบรมธาตุแสนไห ยังมีพระธาตุบริวารที่สร้างขึ้นภายหลังอีก 10 องค์ในเขตอำเภอเวียงแหง ได้แก่ พระธาตุปุกกู่ข้าว พระธาตุดอยนางยาง พระธาตุแม่แพม พระธาตุเวียงแหง พระธาตุห้วยหก พระธาตุมาระชินะเจดีย์ พระธาตุแสนขาว พระธาตุหนองบัว พระธาตุแม่หาด และพระธาตุบ้านจอง
จากบนเนินพระบรมธาตุ มองลงมาจะเห็นบ่อน้ำช้างศึก เชื่อกันว่า เป็นบ่อน้ำสำหรับช้างทรงของสมเด็จพระนเรศวร ส่วนช้างศึกอื่นๆก็ไปใช้ลำธารที่อยู่ใกล้เคียง….บ่อน้ำนี้ถือเป็นบ่อน้ำศักสิทธิ์ที่ชาวเมืองมักจะมาตักเพื่อใช้ในพิธีกรรมต่างๆ
— ที่ เวียงแหง
ตั้งอยู่ที่ ม. 4 แสนไห เวียงแหง เชียงใหม่
